Παρασκευή 2 Αυγούστου 2013
Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2008
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ "«Ο ρόλος των ΜΜΕ στην ενημέρωση του κοινού για τις μεγάλες Καταστροφές»
Ήδη από την δεκαετία του 60 την εποχή που η τηλεόραση έφερε στο σαλόνι των καθησυχασμένων Ευρωπαίων τον λιμό της Μπιάφρα, πολλοί μίλησαν για αληθινή κοινωνικοπολιτική επανάσταση για ένα νέο Σολφερίνο[1] που καθιέρωσε τα media σαν αναπόσπαστο κομμάτι κάθε διαχείρισης κρίσης.
Ξεκινώντας από την διαμόρφωση της κοινής γνώμης πριν την κρίση με την κατάρριψη των μύθων και προκαταλήψεων για την φύση των καταστροφών αλλά και με την εισαγωγή των αντιλήψεων για την διαχείριση του πανικού, της εκκένωσης περιοχών, της εγκατάλειψης θέσης, τα ΜΜΕ διαμορφώνουν με τον ένα η τον άλλο τρόπο την απάντηση της οργανωμένης κοινωνίας στην κρίση.
Τα ΜΜΕ διάθεταν πάντα –και πολύ περισσότερο σήμερα –τεχνολογία που τους επιτρέπει να βρίσκονται στον τόπο της κρίσης συχνά πριν ακόμα και από τις αρμόδιες κρατικές διασωστικές αρχές.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα που δημοσιογράφοι υπήρξαν η πρώτη και συχνά η μόνη πηγή πληροφοριών για μία καταστροφή μία σύρραξη , η μία ασύμμετρη απειλή.
Αυτό το γεγονός από μόνο του δημιουργεί σοβαρές ηθικές και δεοντολογικές ευθύνες στους εκπροσώπους των ΜΜΕ που πρέπει να δώσουν πληροφορίες ακριβείς, απαλλαγμένες από το στοιχείο της υπερβολής και ταυτόχρονα να αποφύγουν να δημιουργήσουν εικόνα πανικού η χάους.[2]
Ταυτόχρονα η σωστή αντίληψη της κατάστασης είναι αναγκαία ώστε να μπορεί ο δημοσιογράφος να μεταδώσει μία σφαιρική εκτίμηση για το μέγεθος της καταστροφής. Είναι πολλά τα παραδείγματα – και μου έρχεται στο μυαλό το πρόσφατο τσουνάμι η ο σεισμός στο Βόρειο Πακιστάν κι ακόμα πιο πρόσφατα η πυρκαγιά στον κώνειο λόφο όπου τα αρχικά δελτία μιλούσαν για περιορισμένο αριθμό θυμάτων για να ακολουθήσουν με καθυστέρηση πολλών ωρών η αποτύπωση της πραγματικότητας.
Για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή πληροφόρηση του κοινού σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναγκαίο τα ΜΜΕ να αποτελούν από πρίν συνεργάτες και συστατικά της διαδικασίας προετοιμασίας και των συστημάτων ετοιμότητας της πολιτείας στην διαχείριση κρίσεων.
Από την άποψη αυτή ο ρόλος των ΜΜΕ στην εκπαίδευση του κοινού και στην δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης στις δυνάμεις της πολιτικής προστασίας είναι αναντικατάστατος. Οι διαχειριστές της κρίσης πρέπει να περιλαμβάνουν τα ΜΜΕ σε κάθε πρόγραμμα εκπαίδευσης η σχεδιασμού και να διατηρούν μαζί τους τις πιο στενές σχέσεις συνεργασίας. Πρέπει να γνωρίζουν τις δυνατότητες και τις αδυναμίες τους, τι ακροατήριο έχει κάθε ένα και πότε.
Παλιά στα χωριά μας τον συναγερμό τον σήμαινα οι καμπάνες της εκκλησιάς και αργότερα στις πόλεις οι σειρήνες της πολιτικής προστασίας. Σήμερα τα α ΜΜΕ είναι εκείνα που σημαίνουν συναγερμό.
Για να εξασφαλίσει κανείς την εγκυρότητα του μηνύματος και για να μεταδώσει εμπιστοσύνη , πρέπει να μπορεί να επιβεβαιώσει το μήνυμα . Έχει διαπιστωθεί ότι οι πολίτες αρχικά δυσπιστούν στην μετάδοση του πρώτου σήματος και σπεύδουν να το επιβεβαιώσουν καταφεύγοντας στα ΜΜΕ. Είναι ανάγκη λοιπόν τα ΜΜΕ να έχουν άμεση και ακώλυτη πρόσβαση στην επίσημη πηγή πληροφόρησης και αυτή να τους παρέχεται υπεύθυνα και αφειδώς . Ίσως το πρόσφατο παράδειγμα του προχθεσινού σεισμού να είναι και αυτό χρήσιμο από την άποψη αυτή.
Το μήνυμα του συναγερμού πρέπει να είναι το ίδιο και να επιβεβαιώνεται εύκολα. Αυτό διευκολύνεται από την πάγια –στις περισσότερες περιπτώσεις- αρχή που έχουν τα διάφορα ΜΜΕ να μοιράζονται την πληροφορία. Αυτό σχετίζεται και με τον αριθμό των ΜΜΕ που βρίσκονται στο ίδιο τόπο. Υπερβολικά μεγάλος αριθμός δημιουργεί σοβαρές δυσκολίες στην πρόσβαση των διασωστών, υπερφόρτωση των τηλεφωνικών γραμμών η του ηλεκτρικού δικτύου η ακόμα και συμφόρηση στην εναέρια και επίγεια κυκλοφορία.
Τα ΜΜΕ έχουν την τάση να προβάλλουν την καταστροφή αγνοώντας τις δομές που έχουν μείνει ανέπαφες. Δημιουργείται έτσι συχνά η εικόνα του χάους που με τη σειρά της απομακρύνει τα θύματα από το να ζητήσουν βοήθεια από υπηρεσίες που ακόμα βρίσκονται σε λειτουργία. Είναι ανάγκη στις περιόδους αυτές να προβάλλονται περισσότερο αυτά που δεν έχουν πληγεί παρά εκείνα που καταστράφηκαν.
Τέλος ,η περίοδος ανάκαμψης από την κρίση είναι ίσως η πιο κρίσιμη για τους πληγέντες. Σήμερα περισσότερο παρά ποτέ μιλάμε για τις λεγόμενες «ξεχασμένες» κρίσεις. Ξεχασμένες από ποιους; Μα πιο πολύ από τα media. Όλοι ξέρουμε πως μόλις σβήσουν οι προβολείς της δημοσιότητας και οι κάμερες στραφούν αλλού, ολόκληρες περιοχές της γης ξαναγυρίζουν στην μιζέρια και την ανέχεια , η διαδικασία ανασυγκρότησης καταρρέει, οι υποσχέσεις για βοήθεια μένουν στα χαρτιά, και μόνο λίγοι αιθεροβάμονες μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανισμών αρωγής μένουν να παλεύουν με την φτώχεια ,την αναζωπύρωση των συρράξεων, την επανεμφάνιση των ασθενειών, και την διαφθορά των τοπικών –και όχι μόνο- αρχόντων.
Όλα αυτά τα ζητήματα βάζουν μπροστά μας αγαπητοί φίλοι συνεργάτες γιατροί, διασώστες και εκπρόσωποι των ΜΜΕ σοβαρότατα ηθικά και δεοντολογικά προβλήματα.
Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αποφασίσαμε να μιλήσουμε για αυτά.
Το Μεταπτυχιακό μάθημα «ΔΙΕΘΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ –ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΡΙΣΕΩΝ ΥΓΕΙΑΣ» που έχω την τιμή να διευθύνω, θεωρεί ότι ο προβληματισμός γύρω από τις σχέσεις των media με τους διαχειριστές των κρίσεων –σε όποιο πόστο κι αν βρίσκονται- πρέπει να αποτελεί συστατικό στοιχείο της εκπαίδευσής μας.
Ο γιατρός στον τόπο της καταστροφής θα μάθει να μιλάει στην κάμερα , να μεταδίδει με ακ
ρίβεια και αξιοπιστία το μήνυμά του να πείθει, να καθησυχάζει. Και ο δημοσιογράφος , ο πολεμικός ανταποκριτής που με κίνδυνο της ζωής του καλύπτει τα ακραία αυτά γεγονότα θα πρέπει να βρεθεί σταθερός συνεργάτης τόσο πριν όσο και στη διάρκεια αλλά και μετά την κρίση. Από την συνεργασία αυτή εξαρτάται όχι απλά το θεμελιώδες δικαίωμα στην πληροφόρηση αλλά κάτι πολύ περισσότερο. Το ανθρώπινο δικαίωμα σε μία ασφαλή ζωή.
Σε συνεργασία με το Εργαστήριο Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών έχομε την χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε σήμερα διακεκριμένους ομιλητές που τους καλώ να πάρουν θέση γύρω από μία στρογγύλη τράπεζα με θέμα:
«Ο ρόλος των ΜΜΕ στην ενημέρωση του κοινού για τις μεγάλες Καταστροφές»
Ο Κώστας Βαξεβάνης, γνωστός Δημοσιογράφος & Πολεμικός ανταποκριτής που οι δρόμοι μας συναντήθηκαν συχνά στο παρελθόν από το Κόσοβο και το Ιράκ μέχρι την Αλβανία και την Τουρκία θα μιλήσει για τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες του με θέμα: «Ο δημοσιογράφος στην καρδιά των γεγονότων. Πόσο ουδέτερος μπορείς να μείνεις;»
Η Γ. Δάμα, Δημοσιογράφος με εμπειρία σε κοινωνικά θέματα εκτοπισμένων πληθυσμών μεταναστών και ευπαθών ομάδων θα μιλήσει με θέμα «Ανθρώπινα δικαιώματα και Ασφάλεια. Τι προέχει;»
Ο κύριος Γ.Πλειός, Καθηγητής Τμήματος ΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών με ειδικές γνώσεις στην λεγόμενη δημοσιογραφία του πολέμου θα μιλήσει με θέμα «Δημοσιογραφία των κρίσεων: 3+1 εναλλακτικές οπτικές»
Ο Νικόλας Βαφειάδης, επίσης Δημοσιογράφος και γνωστός σε όλους από τις ανταποκρίσεις του από τις πιο καυτές περιοχές κρίσεων που από την εποχή της θητείας μου σαν πρόεδρος των ΓΙΑΤΡΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ είχα πολλές φορές τη χαρά να συνεργαστώ μαζί του, θα μιλήσει με θέμα «Τα ΜΜΕ στην προσπάθεια διαχείρισης της κρίσης: Συνεργάτες ή παρείσακτοι;»
Ζητήσαμε από τον μέντορα της Δημοσιογραφίας και γνωστό σε όλους για την ευαισθησία του σα Ανθρώπινα δικαιώματα κ. Σεραφείμ Φυντανίδη να συντονίσει αυτή την στρογγυλή τράπεζα και τον ευχαριστούμε που διέθεσε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο του για να ανταποκριθεί σε αυτή την ακαδημαϊκή πρωτοβουλία.
Τέλος, η φωνή του ιατρού θα ακουστεί σήμερα στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσής μας με ένα γενικότερο προβληματισμό γύρω από την Κρίση στο Ιπποκρατικό Λειτούργημα στη σύγχρονη εποχή
Θεώρησα ότι ο πιο κατάλληλος για μία τέτοια αναφορά είναι ο δάσκαλός μου από τα πρώτα μου βήματα , Καθηγητής της Ιατρικής και λογοτέχνης κ Φώτης Παυλάτος. Δεν θα αποκαλύψω τώρα τον τίτλο της ομιλίας του αλλά θα περιμένω μαζί σας να μοιραστώ τις εικόνες από την σπινθηροβόλα ματιά του.
[1] Ryfman Philippe: “La question Humanitaire” ed. Ellipses 1999
[2] Scanlon Joseph: “Research about the Mass Media and Disaster: Never (Well Hardly Ever) The Twain Shall Meet”
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)